"Check This Out!" door Kees van Hogeloon

Hoe krijg ik die pion aan de overkant?

Hoe minder er op het bord staat, hoe moeilijker het schaakspel wordt. Dat klinkt op het eerste gezicht onlogisch. Als er weinig meer op het bord staat, hebben kleine verschillen grote gevolgen. Een stapje in de verkeerde richting met de koning kan het verschil tussen winst en remise of remise en verlies betekenen. Als er nog maar enkele stukken op het bord staan, spreken we in het schaken van het "eindspel". Het eindspel is voor de meeste schakers het lastigste onderdeel van de schaakpartij, al was het alleen maar omdat het in lang niet alle partijen komt tot een eindspel. Vaak wordt al voor het eindspel de zaak beslist. Een eindspel winnen met groot materieel voordeel is simpel. Wie met grote materiële achterstand het eindspel ingaat, geeft dan ook meestal maar gewoon op. Toekijken hoe een ander je mat zet, zonder tegenspel te kunnen bieden, is zinloos. Maar het eindspel winnen met bijv. één pion verschil valt nog niet mee. Het is soms gewoon een kwestie van "weten hoe het moet". Kijkt u maar eens naar het volgende diagram:

Hoe gaat wit dit winnen? De meest logische zet lijkt 1. e5-e6. Vooruit met die pion, die moet tenslotte promoveren. Maar hoe dan verder na 1....,Ke8-e7 ? Na bijv. 2. Kd5-e5, Ke7-e8 3. Ke5-d6, Ke8-d8 komt wit geen steek verder. Na 4. e6-e7, Kd8-e8 heeft wit de keus tussen de pion opgeven of 5. Kd6-e6 pat. Hoe je het ook speelt, na 1. e5-e6, Ke8-e7 wordt het altijd remise. Maar hoe moet het dan? De enige juiste zet in deze stelling is 1. Kd5-e6! Als je zoiets niet weet, kom je daar waarschijnlijk nooit op. De witte koning gaat de velden dekken, waarlangs de witte pion verder moet gaan lopen. Het gaat dan verder als volgt: 1..., Ke8-d8 2. Ke6-f7 (Na 1...,Kf8 speelt wit 2. Kd7) 3. e5-e6 en onwillekeurig wat zwart speelt volgt 4. e6-e7 en 5. e7-e8D. De matvoering is dan verder eenvoudig.

In het volgende diagram lijkt de situatie ongeveer hetzelfde. Toch is er hier een wezenlijk verschil, dat alles anders maakt. De witte pion is een randpion. Wit kan nu onmogelijk winnen.

Laten we het eens proberen. 1. Kg5-h6, Kh8-g8 2. Kh6-g6, Kg8-h8 Wit komt geen steek verder, omdat de zwarte koning heen en weer kan blijven gaan tussen h8 en g8. Eigenlijk zou wit langs rechts buitenom willen gaan, maar dan valt hij van het bord af. Ook alle andere methodes mislukken. Een voorbeeld: 1. h5-h6, Kh8-h7 2. Kg5-h5, Kh7-h8 3. Kh5-g6, Kh8-g8 4. h6-h7+, Kg8-h8 en wit kan weer kiezen tussen pion weggeven of patgeven.

Twee gouden regels bij een eindspel van koning en pion tegen koning: een randpion kan nooit promoveren, als de koning van de tegenpartij eenmaal in de goede hoek is gearriveerd en om een pion te laten promoveren moet de koning voorop om het pad te effenen. Met deze regels in het achterhoofd kunt u met een gerust hart met een pion voorsprong het eindspel ingaan.

(Uitslagen 6e ronde competitie volgen komende week)

Dit stukje verscheen op woensdag 17 november 1999 in Weekblad De Rucphense Bode.

"Check This Out!" Archief