"Check This Out!" door Kees van Hogeloon

SV Eeuwig Schaak

De eeuwige discussie: e2-e4 of d2-d4?

Onlangs kwam iemand op het lumineuze idee om de volgende stelling in te voeren in de computer en door het computerprogramma te laten uitrekenen wat in die stelling de beste zet zou zijn.

Inderdaad: de beginopstelling van het schaakspel. De enige stelling waarvan je zeker weet dat je die in een partij daadwerkelijk op je bord krijgt. Een internetgebruiker die zich op internet "Nilesh" noemt en uit Pennsylvania in de Verenigde Staten komt besloot eens niet af te gaan op het openingsboek van de computer maar besloot hem daadwerkelijk de beste zet uit te rekenen. Het resultaat was opmerkelijk...

Vanuit de beginstelling worden 2 openingszetten als de beste mogelijkheden beschouwd: 1.e2-e4 en 1.d2-d4. De voordelen van 1.d2-d4: wit heeft meteen een pion in het centrum, die kijkt naar de belangrijke velden c5 en e5 en opent de diagonaal c1-h6 voor zijn dameloper. De voordelen van 1.e2-e4: wit heeft meteen een pion in het centrum, die kijkt naar de belangrijke velden d5 en f5, opent de diagonaal f1-a6 voor zijn koningsloper en opent de diagonaal d1-h5 voor zijn dame. Dat laatste is niet zo'n groot extra voordeel, want de dame kan in de beginfase van het spel toch beter zich even koest houden. Sinds de late Middeleeuwen, waarin bepaald is dat de pionnen vanuit de beginpositie voortaan 2 velden vooruit mogen, worden bijna alle partijen begonnen met 1.e2-e4. Pas de laatste 100 jaar is 1.d2-d4 in zwang gekomen. De meeste schakers maken op een gegeven moment een keuze voor één van beide openingszetten. Je hebt dus e4-spelers en d4-spelers. Niemand durft serieus te stellen dat één van beide openingszetten duidelijk de beste is, maar als het er wat minder serieus aan toe gaat en er wat drank genuttigd is, worden soms curieuze uitspraken opgetekend. Zo heeft ooit iemand beweerd dat na 1.e2-e4 wit zo goed staat, dat zwart net zo goed meteen kan opgeven.

Zoals al gezegd, de computer van "Nilesh" kwam met een opmerkelijk resultaat. De computer wees heel duidelijk 1.d2-d4 aan als beste zet, met 1.Pg1-f3 als een goede tweede. De zet 1.e2-e4 overwoog de computer nauwelijks. "Nilesh" zette zijn bevindingen op internet www.chess.com op 7 oktober jl. en kreeg meteen een stortvloed aan reacties. Het "inzicht" dat de computer verschafte, werd bepaald niet meteen gedeeld. De meest zinnige reactie kwam van een Canadees, die aangaf dat een computer hooguit 10 zetten diep rekent (wat al heel wat is), terwijl de in eeuwen opgebouwde openingstheorie vaak tot een zet of 20 diep gaat. Die zou je dus meer moeten vertrouwen dan een computer.
Maar er is nog iets anders te zeggen over de discussie over welke openingszet nu beter is. De keus tussen 1.e2-e4 of 1.d2-d4 (of nog iets heel anders) is niet een kwestie van exacte wetenschap. Het is een kwestie van persoonlijke stijl. De één voelt zich beter op z'n gemak bij stellingen die voortkomen uit 1.e2-e4, de ander zit prettiger te schaken bij stellingen die voortkomen uit 1.d2-d4. Dat is het leuke van schaken: het is geen wiskunde, waarbij één zet altijd per definitie aantoonbaar de beste is. De keuze voor een bepaalde zet wordt vaak ook gemaakt vanuit de persoonlijkheid van de schaker zelf, met name in de openingsfase. Wie een studie maakt van het psychologisch profiel van e4-spelers en d4-spelers komt misschien nog tot opmerkelijke conclusies...

Op internet was ook iemand die zich "Ketchuplover" noemt en beweerde dat 1.d2-d3 altijd wint voor wit. Waarmee we weer iets geleerd hebben. Ketchup tast blijkbaar op de lange duur het verstand aan!

Voor meer informatie over Eeuwig Schaak: home.concepts.nl/~mkoek.

Dit stukje verscheen op woensdag 10 oktober 2007 in Weekblad De Rucphense Bode.

"Check This Out!" Archief