"Check This Out!" door Kees van Hogeloon

SV Eeuwig Schaak blikt terug

Computers verslaan Eeuwig Schaak

In 1994 bestond Eeuwig Schaak precies 10 jaar en om dit jubileum te vieren werden diverse activiteiten georganiseerd. Eén van die activiteiten was een dubbele krachtmeting tussen mens en machine. De aanwezige leden van Eeuwig Schaak werden in twee groepen gesplitst: de ene groep speelde tegen schaakcomputer “Mephisto Polgar” en de andere groep tegen “Chess Machine”. De zetten van Eeuwig Schaak kwamen tot stand in onderling overleg. In beide gevallen bleek de computer te sterk voor de schakers van vlees en bloed. Computers schaken beter dan mensen, omdat computers vele malen sneller en nauwkeuriger varianten kunnen doorrekenen dan mensen. Vroeger verloren computers desondanks nogal eens van ervaren schakers, omdat die beter waren in positionele stellingen, waar niet met een combinatie snel voordeel valt te halen. Maar tegenwoordig kunnen computers ook die stellingen aan en zijn ze door niemand meer te verslaan. Je kunt daaruit twee conclusies trekken. Eén: schaken is kennelijk een erg simpel spelletje, want zelfs een domme computer kan het leren. Deze volstrekt foutieve conclusie is helaas door een aantal journalisten zonder enige kijk op het schaakspel getrokken na de overwinning van Deep Blue op Kasparov. Twee: als computers complexe denkpatronen zo goed aankunnen, dat ze zelfs een Kasparov kunnen verslaan op het schaakbord, zijn computers binnenkort in staat elk mogelijk werk van de mens over te nemen. Die tweede valt als mens moeilijk te accepteren en boezemt ons misschien zelfs enige angst in. De wereld uit de science-fiction boeken is dichterbij dan we beseffen!

Terug naar 1994. Wie denkt dat computers saai en steriel spelen krijgt de verrassing van zijn leven, want niets is minder waar. Computers zijn goed in rekenen, dus in combineren, dus in agressief schaakspel. Kijk maar naar de twee partijen uit 1994!

Dit is de stelling uit de partij Eeuwig Schaak - Mephisto Polgar na de 17e zet van wit. Mephisto Polgar verraste hier de Eeuwig-Schakers met de krachtzet 17...,Pd7xc5! Er volgde 18.b4xc4,d5xe4 19.Dd3xe4,Dd8xd4 en zwart staat een pion voor in een veel betere stelling. De witte stelling hangt als los zand aan elkaar en de computer won verder dan ook probleemloos.

In de partij Chess Machine - Eeuwig Schaak flikte de computer met wit op de 20e zet het volgende:

De partij lijkt aardig in evenwicht, maar Chess Machine maakt aan die illusie snel een eind. In deze stelling speelde de computer namelijk 20.Pb3-c5+! Een driedubbel aanval op b7, d7 en e6. Op e6? Jawel, kijk maar. Zwart speelde 20...,Kd7-c8 en nu komt ie: 21.Pc5xe6! De pion op f7 staat gepend: als zwart het paard slaat, gaat de zwarte toren verloren. Zwart verliest na de pion op e6 nog een tweede pion, want ook de pion op f7 of g7 gaat eraan. Er volgde 21...,Tf8-e8 22.Pe6xg7,Te8xe3 23.Tf1xf7 en zwart staat gewonnen. Chess Machine zou verder dan ook zonder problemen de partij winnen.

Computers zijn ideaal om tegen te trainen of als hulp om partijen te analyseren. Spelen tegen een mens blijft echter vele malen leuker dan spelen tegen een computer. Niet alleen omdat een menselijke tegenstander gelukkig zo nu en dan ook foutjes maakt, in tegenstelling tot computers. Sport is emotie en dat geldt net zo goed voor schaken. Tijdens een partij gieren de emoties door je hoofd en je ziet aan de tegenstander dat voor hem of haar hetzelfde geldt. Maar een computer heeft geen emoties. Ongezellig gezelschap, dus. Bovendien geeft een computer je niet eens fatsoenlijk een hand, biedt je geen drankje aan en lacht niet als je een geintje maakt. Da’s dus maar niks gedaan!

Dit stukje verscheen op woensdag 12 juli 2000 in Weekblad De Rucphense Bode.

"Check This Out!" Archief